(αναδημοσίευση από το iordanoglou.wordpress.com)
Στο παρόν άρθρο θα υποστηριχθεί η θέση πως το τρέχον οικονομικό σύστημα της Ευρωζώνης είναι ο μερκαντιλισμός.
Καταρχάς ας πούμε λίγα λόγια για το εν λόγω οικονομικό μοντέλο. Ο μερκαντιλισμός κυριάρχησε στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα. Στον πυρήνα του βρίσκεται το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή πουλάω περισσότερα απο όσα αγοράζω στο διεθνές εμπόριο. Σκοπός αυτής της τακτικής τότε ήταν η συγκέντρωση ολοένα και αυξημένων αποθεμάτων πολύτιμου μετάλλου, κυρίως χρυσού, μιας και πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών σήμαινε περισσότερο χρυσάφι.
Εκείνη την εποχή νόμισμα ήταν ουσιαστικά ο χρυσός. Στη σημερινή εποχή η τιμή των νομισμάτων εξαρτάται απο την προσφορά και τη ζήτησή τους στις διεθνείς αγορές, όπως κάθε άλλο εμπόρευμα. Εάν ένα νόμισμα ζητείται για συναλλαγές, η τιμή του συγκριτικά με τα υπόλοιπα νομίσματα αυξάνεται. Αν πάλι η οικονομία δεν είναι εξαγωγική ή διεθνής χρηματοπιστωτικός πόλος με συνέπεια το νόμισμά της να μην έχει ζήτηση, είτε για εμπόριο, είτε για αγορά μετοχών, παραγώγων και λοιπών αξιογράφων, η σχετική τιμή του με τα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα θα είναι υποτιμημένη.
Τα επιχειρήματα που επιδιώκουν να τεκμηριώσουν τη θέση που υποστηρίζει το άρθρο περι μερκαντιλισμού στην Ευρωζώνη, έχουν να κάνουν με δύο πρωτοφανή οικονομικά γεγονότα, τα οποία απο μόνα τους τινάζουν την συμβατική οικονομική επιστήμη στον αέρα. Η υπο εξέταση οικονομία δεν είναι η Ευρωζώνη, αλλά η παραγωγική ατμομηχανή της που προσδίδει διεθνή ζήτηση στο κοινό νόμισμα: πρόκειται για την οικονομία της Γερμανίας.
Η πρώτη οικονομολογική καινοφάνεια έχει να κάνει με το τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας όπου συμβαίνει ήδη απο το 2010 το εξής πρωτοφανές: η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, η περιβόητη Bundesbank, κατέστει καθαρός οφειλέτης των εμπορικών τραπεζών της Γερμανίας. Άλλη μία: η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας χρωστά στις ιδιωτικές-εμπορικές τράπεζες της χώρας. Πως συνέβει αυτό; Είναι πολύ απλό. Η ευρωκρίση, από την απαρχή της ακόμα, προκάλεσε τεράστια εκροή καταθέσεων απο την περιφέρεια με κατεύθυνση τη Γερμανία. Εκατοντάδες δισ. ευρώ έφυγαν από την Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα αλλά και σχεδόν απ’ όλες τις υπόλοιπες ευρωζωνικές χώρες και κατευθύνθηκαν στη Γερμανία. Ο λόγος είναι πως αν καταρρεύσει η ευρωζώνη και όλες οι συμμετέχουσες οικονομίες επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα, αυτά θα υποτιμηθούν, πλην ενός: του γερμανικού μάρκου, του μοναδικού με μεγάλη ζήτηση στις διεθνείς αγορές.
Όλος αυτός λοιπόν ο πακτωλός χρήματος πλημμύρισε τις γερμανικές εμπορικές τράπεζες με πλεονάζουσα ρευστότητα, κοινώς δεν ήξεραν τι να το κάνουν τόσο χρήμα. Αποφάσισαν να το πάρκαρουν στην κεντρική τους τράπεζα με τη μορφή καταθέσεων. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο, οι εμπορικές τράπεζες κατέστησαν καθαρές πιστώτριες της κεντρικής τους τράπεζας. Το οικονομικό αποτέλεσμα που συνέβει στην Ευρωζώνη ήταν ο παραγωγικός πυρήνας να σκά απο ρευστότητα, ενώ η περιφέρεια να αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα ρευστότητας που κλόνιζαν συθέμελα τα τραπεζικά τους συστήματα, οδηγώντας σε νέες εκροές καταθέσεων, εντονότερα προβλήματα ρευστότητας, κοκ.
Το δεύτερο επιχείρημα έχει να κάνει με τα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών που επιτυγχάνει η γερμανική οικονομία. Η Γερμανία για έκτη συνεχή χρονιά, θα εμφανίσει μέσα στο 2016 πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 7% του ΑΕΠ της. Οι προβλέψεις για το 2016 ανέρχονται συγκεκριμένα σε ποσοστό 7,7% του ΑΕΠ, ενώ για την περσινή χρονιά αναμένεται να κλείσει γύρω στα 7,9% του ΑΕΠ.
Η οικονομική καινοφάνεια έχει να κάνει με το εξής γεγονός: είναι πρωτοφανές οικονομικά φιλελεύθερη οικονομία, όπως η γερμανική, που αφήνει το νόμισμά της να έχει ελεύθερες από κρατικές παρεμβάσεις διακυμάνσεις στις διεθνείς αγορές, να εμφανίζει τέτοιου ύψους εμπορικά πλεονάσματα. Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία αυτό δεν στέκει. Η οικονομική θεωρία μας λέει πως εφόσον μια οικονομία πραγματοποιεί τέτοιας έκτασης εμπορικά πλεονάσματα, το νόμισμά της θα ανατιμηθεί με συνέπεια απώλεια ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της λόγω αυξημένης συναλλαγματικής ισοτιμίας, άρα και φθίνουσα τάση για το εμπορικό πλεόνασμα.
Κι όμως, η πραγματικότητα διαψεύδει την οικονομική θεωρία. Γιατί συμβαίνει λοιπόν αυτό το πρωτοφανές γεγονός; Απλούστατα επειδή η Γερμανία δεν έχει δικό της νόμισμα. Μπορεί να ζητείται το ευρώ στις διεθνείς αγορές για να αγοραστούν τα περίφημα γερμανικά προϊόντα αλλά αυτό είναι η μία όψη. Η άλλη όψη είναι η αδύναμη περιφέρεια και ο κίνδυνος της ευρωκρίσης που πάντα ελλοχεύει να φουντώσει. Με άλλα λόγια, μπορεί κάποιοι να ζητάνε ευρώ για να αγοράσουν μερσεντές, κάποιοι άλλοι όμως ξεφορτώνονται ευρώ για να αποφύγουν τις δραματικές συνέπειες ενός Grexit…
Η Γερμανία παίζει με την ευρωζωνική περιφέρεια, «προωθώντας» υποτίθεται τα διάφορα -exit, παρόλαυτά είναι η ίδια που απολαμβάνει τη στρέβλωση των εξαιρετικά υψηλών εμπορικών πλεονασμάτων χωρίς να της ανατιμάται το νόμισμα. Το θέμα είναι να πλανάται ικανός φόβος στις αγορές τέτοιος που θα κρατά το ευρώ σε μια σχετικά χαμηλή ισοτιμία, συγκριτικά με ένα υποθετικό μάρκο, διατηρώντας αυτό το πλεονέκτημα συναλλαγματικής ανταγωνιστικότητας για την γερμανική οικονομία, η οποία εαν είχε το μάρκο δεν θα έβλεπε ούτε με κυάλι τέτοια εξωπραγματικά εμπορικά πλεονάσματα.
Η γερμανική οικονομία είναι ο μερκαντιλιστικός πυρήνας της ΟΝΕ: συγκεντρώνει όλη τη ρευστότητα της ευρωζώνης και απολαμβάνει τεράστια εμπορικά πλεονάσματα επι σειρά ετών χωρίς να της ανατιμάται το νόμισμα, χωρίς να χάνει δηλαδή σε ανταγωνιστικότητα.
Τελικά ζούμε ή όχι το οικονομικό μοντέλο του μερκαντιλισμού στην Ευρωζώνη;
ΠΗΓΗ: https://iordanoglou.wordpress.com/2016/01/07/mercantilism-in-the-21st-century/
––––––––––––––––––––––––
Τι ήταν ο Μερκαντιλισμός
Ο μερκαντιλισμός είναι ένας από τους κύριους στόχους κριτικής στην ιστορία της οικονομικής επιστήμης. Η σχολή που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή σκέψη μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα, δεν θεωρείται πλέον παρά ένα ιστορικό απολίθωμα, και κανένας οικονομολόγος που σέβεται τον εαυτό δεν θα αποδεχόταν το χαρακτηρισμό του μερκαντιλιστή. Η κατάρριψη του δόγματος του μερκαντιλισμού είναι ένας από τους θεμέλιους λίθους της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης. Ωστόσο η ήττα του είναι λιγότερο συνολική από ότι θα υποδήλωνε ένα εισαγωγικό μάθημα οικονομικής. Στην καρδιά του μερκαντιλισμού είναι η άποψη ότι η μεγιστοποίηση των καθαρών εξαγωγών είναι η καλύτερη διαδρομή για την εθνική ευημερία. Στην ουσία του, ο μερκαντιλισμός ταυτίζεται με τη συσσώρευση πολυτίμων μετάλλων (bullionism), την ιδέα ότι το μόνο πραγματικό μέτρο του πλούτου και της επιτυχίας μιας χώρας ήταν η ποσότητα χρυσού που κατείχε. Εάν μια χώρα είχε περισσότερο χρυσό από μια άλλη, ήταν κατ’ανάγκη σε καλύτερη θέση. Η ιδέα αυτή είχε σημαντικές συνέπειες για την οικονομική πολιτική. Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η ευημερία της χώρας ήταν να κάνει λίγες εισαγωγές και πολλές εξαγωγές, δημιουργώντας έτσι μια καθαρή εισροή ξένου συναλλάγματος και μεγιστοποιώντας τα αποθέματα χρυσού που κατείχε.
Στο παρόν άρθρο θα υποστηριχθεί η θέση πως το τρέχον οικονομικό σύστημα της Ευρωζώνης είναι ο μερκαντιλισμός.
Καταρχάς ας πούμε λίγα λόγια για το εν λόγω οικονομικό μοντέλο. Ο μερκαντιλισμός κυριάρχησε στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα. Στον πυρήνα του βρίσκεται το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή πουλάω περισσότερα απο όσα αγοράζω στο διεθνές εμπόριο. Σκοπός αυτής της τακτικής τότε ήταν η συγκέντρωση ολοένα και αυξημένων αποθεμάτων πολύτιμου μετάλλου, κυρίως χρυσού, μιας και πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών σήμαινε περισσότερο χρυσάφι.
Εκείνη την εποχή νόμισμα ήταν ουσιαστικά ο χρυσός. Στη σημερινή εποχή η τιμή των νομισμάτων εξαρτάται απο την προσφορά και τη ζήτησή τους στις διεθνείς αγορές, όπως κάθε άλλο εμπόρευμα. Εάν ένα νόμισμα ζητείται για συναλλαγές, η τιμή του συγκριτικά με τα υπόλοιπα νομίσματα αυξάνεται. Αν πάλι η οικονομία δεν είναι εξαγωγική ή διεθνής χρηματοπιστωτικός πόλος με συνέπεια το νόμισμά της να μην έχει ζήτηση, είτε για εμπόριο, είτε για αγορά μετοχών, παραγώγων και λοιπών αξιογράφων, η σχετική τιμή του με τα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα θα είναι υποτιμημένη.
Τα επιχειρήματα που επιδιώκουν να τεκμηριώσουν τη θέση που υποστηρίζει το άρθρο περι μερκαντιλισμού στην Ευρωζώνη, έχουν να κάνουν με δύο πρωτοφανή οικονομικά γεγονότα, τα οποία απο μόνα τους τινάζουν την συμβατική οικονομική επιστήμη στον αέρα. Η υπο εξέταση οικονομία δεν είναι η Ευρωζώνη, αλλά η παραγωγική ατμομηχανή της που προσδίδει διεθνή ζήτηση στο κοινό νόμισμα: πρόκειται για την οικονομία της Γερμανίας.
Η πρώτη οικονομολογική καινοφάνεια έχει να κάνει με το τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας όπου συμβαίνει ήδη απο το 2010 το εξής πρωτοφανές: η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, η περιβόητη Bundesbank, κατέστει καθαρός οφειλέτης των εμπορικών τραπεζών της Γερμανίας. Άλλη μία: η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας χρωστά στις ιδιωτικές-εμπορικές τράπεζες της χώρας. Πως συνέβει αυτό; Είναι πολύ απλό. Η ευρωκρίση, από την απαρχή της ακόμα, προκάλεσε τεράστια εκροή καταθέσεων απο την περιφέρεια με κατεύθυνση τη Γερμανία. Εκατοντάδες δισ. ευρώ έφυγαν από την Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα αλλά και σχεδόν απ’ όλες τις υπόλοιπες ευρωζωνικές χώρες και κατευθύνθηκαν στη Γερμανία. Ο λόγος είναι πως αν καταρρεύσει η ευρωζώνη και όλες οι συμμετέχουσες οικονομίες επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα, αυτά θα υποτιμηθούν, πλην ενός: του γερμανικού μάρκου, του μοναδικού με μεγάλη ζήτηση στις διεθνείς αγορές.
Όλος αυτός λοιπόν ο πακτωλός χρήματος πλημμύρισε τις γερμανικές εμπορικές τράπεζες με πλεονάζουσα ρευστότητα, κοινώς δεν ήξεραν τι να το κάνουν τόσο χρήμα. Αποφάσισαν να το πάρκαρουν στην κεντρική τους τράπεζα με τη μορφή καταθέσεων. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο, οι εμπορικές τράπεζες κατέστησαν καθαρές πιστώτριες της κεντρικής τους τράπεζας. Το οικονομικό αποτέλεσμα που συνέβει στην Ευρωζώνη ήταν ο παραγωγικός πυρήνας να σκά απο ρευστότητα, ενώ η περιφέρεια να αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα ρευστότητας που κλόνιζαν συθέμελα τα τραπεζικά τους συστήματα, οδηγώντας σε νέες εκροές καταθέσεων, εντονότερα προβλήματα ρευστότητας, κοκ.
Το δεύτερο επιχείρημα έχει να κάνει με τα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών που επιτυγχάνει η γερμανική οικονομία. Η Γερμανία για έκτη συνεχή χρονιά, θα εμφανίσει μέσα στο 2016 πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 7% του ΑΕΠ της. Οι προβλέψεις για το 2016 ανέρχονται συγκεκριμένα σε ποσοστό 7,7% του ΑΕΠ, ενώ για την περσινή χρονιά αναμένεται να κλείσει γύρω στα 7,9% του ΑΕΠ.
Η οικονομική καινοφάνεια έχει να κάνει με το εξής γεγονός: είναι πρωτοφανές οικονομικά φιλελεύθερη οικονομία, όπως η γερμανική, που αφήνει το νόμισμά της να έχει ελεύθερες από κρατικές παρεμβάσεις διακυμάνσεις στις διεθνείς αγορές, να εμφανίζει τέτοιου ύψους εμπορικά πλεονάσματα. Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία αυτό δεν στέκει. Η οικονομική θεωρία μας λέει πως εφόσον μια οικονομία πραγματοποιεί τέτοιας έκτασης εμπορικά πλεονάσματα, το νόμισμά της θα ανατιμηθεί με συνέπεια απώλεια ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της λόγω αυξημένης συναλλαγματικής ισοτιμίας, άρα και φθίνουσα τάση για το εμπορικό πλεόνασμα.
Κι όμως, η πραγματικότητα διαψεύδει την οικονομική θεωρία. Γιατί συμβαίνει λοιπόν αυτό το πρωτοφανές γεγονός; Απλούστατα επειδή η Γερμανία δεν έχει δικό της νόμισμα. Μπορεί να ζητείται το ευρώ στις διεθνείς αγορές για να αγοραστούν τα περίφημα γερμανικά προϊόντα αλλά αυτό είναι η μία όψη. Η άλλη όψη είναι η αδύναμη περιφέρεια και ο κίνδυνος της ευρωκρίσης που πάντα ελλοχεύει να φουντώσει. Με άλλα λόγια, μπορεί κάποιοι να ζητάνε ευρώ για να αγοράσουν μερσεντές, κάποιοι άλλοι όμως ξεφορτώνονται ευρώ για να αποφύγουν τις δραματικές συνέπειες ενός Grexit…
Η Γερμανία παίζει με την ευρωζωνική περιφέρεια, «προωθώντας» υποτίθεται τα διάφορα -exit, παρόλαυτά είναι η ίδια που απολαμβάνει τη στρέβλωση των εξαιρετικά υψηλών εμπορικών πλεονασμάτων χωρίς να της ανατιμάται το νόμισμα. Το θέμα είναι να πλανάται ικανός φόβος στις αγορές τέτοιος που θα κρατά το ευρώ σε μια σχετικά χαμηλή ισοτιμία, συγκριτικά με ένα υποθετικό μάρκο, διατηρώντας αυτό το πλεονέκτημα συναλλαγματικής ανταγωνιστικότητας για την γερμανική οικονομία, η οποία εαν είχε το μάρκο δεν θα έβλεπε ούτε με κυάλι τέτοια εξωπραγματικά εμπορικά πλεονάσματα.
Η γερμανική οικονομία είναι ο μερκαντιλιστικός πυρήνας της ΟΝΕ: συγκεντρώνει όλη τη ρευστότητα της ευρωζώνης και απολαμβάνει τεράστια εμπορικά πλεονάσματα επι σειρά ετών χωρίς να της ανατιμάται το νόμισμα, χωρίς να χάνει δηλαδή σε ανταγωνιστικότητα.
Τελικά ζούμε ή όχι το οικονομικό μοντέλο του μερκαντιλισμού στην Ευρωζώνη;
ΠΗΓΗ: https://iordanoglou.wordpress.com/2016/01/07/mercantilism-in-the-21st-century/
––––––––––––––––––––––––
Τι ήταν ο Μερκαντιλισμός
Ο μερκαντιλισμός είναι ένας από τους κύριους στόχους κριτικής στην ιστορία της οικονομικής επιστήμης. Η σχολή που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή σκέψη μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα, δεν θεωρείται πλέον παρά ένα ιστορικό απολίθωμα, και κανένας οικονομολόγος που σέβεται τον εαυτό δεν θα αποδεχόταν το χαρακτηρισμό του μερκαντιλιστή. Η κατάρριψη του δόγματος του μερκαντιλισμού είναι ένας από τους θεμέλιους λίθους της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης. Ωστόσο η ήττα του είναι λιγότερο συνολική από ότι θα υποδήλωνε ένα εισαγωγικό μάθημα οικονομικής. Στην καρδιά του μερκαντιλισμού είναι η άποψη ότι η μεγιστοποίηση των καθαρών εξαγωγών είναι η καλύτερη διαδρομή για την εθνική ευημερία. Στην ουσία του, ο μερκαντιλισμός ταυτίζεται με τη συσσώρευση πολυτίμων μετάλλων (bullionism), την ιδέα ότι το μόνο πραγματικό μέτρο του πλούτου και της επιτυχίας μιας χώρας ήταν η ποσότητα χρυσού που κατείχε. Εάν μια χώρα είχε περισσότερο χρυσό από μια άλλη, ήταν κατ’ανάγκη σε καλύτερη θέση. Η ιδέα αυτή είχε σημαντικές συνέπειες για την οικονομική πολιτική. Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η ευημερία της χώρας ήταν να κάνει λίγες εισαγωγές και πολλές εξαγωγές, δημιουργώντας έτσι μια καθαρή εισροή ξένου συναλλάγματος και μεγιστοποιώντας τα αποθέματα χρυσού που κατείχε.
Από The Economist, 23 Αυγούστου 2013
